Recensie: Children Underground

Children Underground is een documentaire over het dagelijkse leven van een groep Roemeense straatkinderen, die leven in een treinstation en brengen hun dag vooral door met het snuiven van lijm. Zij maken deel uit van de 20.000 kinderen die sinds de val van het communisme op straat leven. Christiaan Heijerman bekeek samen met Dr. W.P. Van Meurs de documentaire vanuit een historisch perspectief.

Michail Gorbatsjov voerde in 1986 een geleidelijke overgang door. Het communisme zoals voorheen was toe aan vernieuwing en aan de hand van kernbegrippen glasnost (politieke openheid) en perestroijka (economische vernieuwing) probeerde hij veranderingen door te voeren. De ‘oude’ communistische vorm was weinig liberaal en vrijheid van meningsuiting bestond niet.
Ook economisch gezien ging het niet voor de wind, wat ervoor zorgde dat verandering eigenlijk niet langer uit te stellen waren. Het moest. Niet alleen in de Sovjet-Unie, maar ook in alle socialistische volksdemocratieën die jaren lang onderdeel waren van de Sovjet-buffer. Veranderingen dus ook in Roemenië, enorme veranderingen.
Daar waar het beleid van Nicolae Ceausescu in het begin van de Koude Oorlog te definiëren is als relatief open, wordt de dictator later gekenmerkt door hardheid en langzaam maar zeker groeide Roemenië uit tot een van de meest strenge stalinistische regimes in het Oostblok. Na jaren van extreme onderdrukking viel in 1989 daadwerkelijk het doek met de Val van de Berlijnse Muur. Hierna openden de grenzen van het IJzeren Gordijn en behoorde toenadering tot het Westen eindelijk tot de mogelijkheden.

Na grote protesten in de hoofdstad Boekarest werden Ceausescu en zijn vrouw geëxecuteerd. Roemenië was verlost van onderdrukking en kon eindelijk verwesteren. Ware het niet dat Ceausescu in een poging Roemenië te verlossen van schulden zo’n beetje alles heeft geëxporteerd en bezuinigd heeft op sociale voorzieningen. En precies dat wordt op een erg tastbare, schitterende manier neergezet in Children Underground. De dakloze Roemeense kinderen ondervinden nog dagelijks de gevolgen van de fouten die in die tijd gemaakt zijn.
Dr. W.P. Van Meurs, verbonden aan de Radboud Universiteit Nijmegen en gespecialiseerd in de Internationale Betrekkingen van Oost- Europa legt uit. “Roemenië was nu een zelfstandige republiek, maar de eerste jaren na de val van het communisme lagen de kinderen lijmsnuivend op straat. Specifiek Roemenië werd ongelooflijk hard getroffen door de bezuinigingen van Ceausescu.
Je moet je voorstellen dat een al kwetsbaar gedeelte van de maatschappij, de zieken, kinderen en ouderen, nu alleen maar kwetsbaarder werden. De infrastructuur van de sociale zorg was ronduit beroerd. In Nederland zagen we foto’s van mensonterende toestanden, dit is ook erg goed zichtbaar in de documentaire, en mede hierdoor is er geld gestoken in het land door andere Europese landen. Het hele proces van Europese integratie moet de situatie verbeteren maar de situatie is nog geenszins op Westers niveau.”

Een instabiel politiek systeem is debet aan deze verwikkelingen volgens Van Meurs. “Regeringen wisselen continu en het politieke landschap is behoorlijk instabiel. Dit zorgt ervoor dat deze problemen ook niet stevig aangepakt kunnen worden, vooral in grote steden als Boekarest worden de zwakkeren hard getroffen.”
In de documentaire wordt op een prachtige manier vastgelegd hoe jongeren zich staande moeten proberen te houden in een onzekere wereld. Geen sociaal vangnet, weinig medische voorzieningen en veel (jeugd)criminaliteit. Dat is zo’n beetje hoe het eraan toegaat. Vijf dakloze kinderen vertellen ieder hun verhaal. Ieder vechten ze voor respect op straat en tegelijkertijd wordt aandacht besteed aan hoe Roemeense zorghuizen en scholen proberen deze problematiek te verhelpen. Een absolute aanrader.

[button link=”https://documentairenet.nl/review/children-underground/”]Bekijk de documentaire[/button]

Trailer Children Underground

[divider/]

Deze recensie is geschreven door Christiaan Heijerman, student Journalistiek en fervent documentairekijker.
Voor meer recensies van Christiaan kunt u op zijn website terecht.

[divider/]